Twintig jaar geleden begon het web te veranderen. In plaats van eenrichtingsverkeer op websites waar bezoekers vooral konden lezen of kijken, kwamen er nieuwe webdiensten waar de interactie centraal stond. Iedere gebruiker kon nu zelf heel makkelijk iets plaatsen, van weblogs tot filmpjes.

"Daar kwamen toen de social-mediaplatforms bij, zoals Hyves en Friendster. Later volgden ook Facebook en YouTube. Opeens konden mensen zelf content maken en met elkaar in interactie komen. Dat is Web 2.0,” vertelt blockchain-expert Marloes Pomp. 

Maar nu begint een nieuwe versie van het internet te ontstaan. "Web3 is eigenlijk de volgende fase. Bij Web 2.0 kan je misschien wel content maken en een eigen kanaal hebben, maar YouTube is nog altijd de baas. Bij Web3 verwachten we dat het veel meer in elkaar gaat overlopen wie wat bezit. Dan ben je niet enkel de maker van content, maar bezit je die ook gedeeltelijk,” zegt Pomp.

Decentraal internet

Een van de grootste verschillen is dat Web3 zich richt op een zogenaamd decentraal model, versus het vooral gecentraliseerde model van Web 2.0. Google is bijvoorbeeld zo'n centrale Web 2.0-organisatie, die top-down bepaalt wat er gebeurt. Ook de infrastructuur die daarbij hoort, zoals servers en software, is eigendom van zulke bedrijven.  

Voorstanders van Web3 willen het anders aanpakken en decentraliseren. Daarbij zal onder andere blockchaintechnologie gebruikt worden om data op te slaan. De blockchain werkt door middel van twee sleutelconcepten: encryptie en gedistribueerd computergebruik of 'distributed computing'. Encryptie houdt in dat gegevens die op de blockchain zijn opgeslagen worden versleuteld.

Distributed computing betekent dat data niet op één computer of server wordt opgeslagen, maar op alle computers of servers in een netwerk. Daarbij wordt constant vergeleken of die data nog overeenkomt met de kopieën op andere computers, waardoor die in theorie bijna onvervalsbaar moet zijn. Eén persoon kan immers niet zomaar informatie veranderen. Als dat wel zou gebeuren, wordt die kopie simpelweg vergeleken met kopieën op de andere computers. Als die niet overeenkomen, is het duidelijk dat er is geknoeid.

Op die manier kan data decentraal, traceerbaar en veilig worden opgeslagen. Sterker nog, zelfs al zou een server het begeven of wordt die uitgeschakeld, zou de gebruiker nog altijd honderden kopieën hebben die niet veranderd kunnen worden. Gebruikers zouden daardoor niet meer afhankelijk zijn van een derde partij om informatie op te slaan.

Smart contracts

Maar als er geen top-down controle is, wie controleert het nieuwe internet dan? Web3 zou dat deels kunnen oplossen door smart contracts te gebruiken. Dat zijn digitale contracten die automatisch taken zouden uitvoeren nadat gebruikers het eens zijn geworden over de voorwaarden. De regels zijn in de code zelf vastgelegd, waardoor eenmaal deze zijn aanvaard niemand ze nog kan aanpassen. Het contract voert de genomen beslissingen vanzelf uit.

Volgens Marloes Pomp is dat niet het volledige plaatje. "Er is wel wat meer nodig om Web3 veilig en controleerbaar te maken." Daarbij zullen volgens Pomp hybride-vormen van bestuur moeten ontstaan, waarbij smart contracts worden gebruikt voor sommige beslissingen terwijl andere door mensen worden genomen.

Web3 zal er niet voor zorgen dat Web 2.0 verdwijnt, zegt Pomp. "Ik denk dat de webvarianten naast elkaar kunnen bestaan. We hebben nu bijvoorbeeld ook nog Web 1.0-websites. Het hoeft dus niet zo te zijn dat alles straks Web 3.0 is.”

Kortom: Web3 belooft mensen de macht te geven om bij te dragen aan een internet dat zonder centrale organisaties werkt. Dat gebeurt deels automatisch via smart contracts en is veilig omdat alle data op een groot aantal apparaten versleuteld wordt opgeslagen.

Web3-toepassingen

Maar hoe ziet dat eruit voor de eindgebruiker? Dit zijn de belangrijkste Web3-toepassingen:

Cryptomunten: Digitale betaalmiddelen waarvan de overdracht versleuteld is en rechtstreeks tussen gebruikers gebeurt. De technologie maakt gebruik van blockchains om transacties goed te keuren en zo nieuwe munten te mijnen. De grootste cryptomunt, Bitcoin, werd ontworpen als alternatief voor het huidige geldsysteem.

NFT’s: Een digitaal certificaat van echtheid of eigendom. Een NFT staat voor ‘non fungible token’, wat betekent dan dat het een unieke token is, in tegenstelling tot bijvoorbeeld een Bitcoin. Elke Bitcoin kan met elke andere Bitcoin worden uitgewisseld en is dus ‘fungible’, maar een NFT is ‘non fungible’ en kan dus niet worden verwisseld voor andere. Deze technologie wordt momenteel vooral toegepast op de verkoop van vastgoed en kunstwerken.

DAO’s: DAO staat voor ‘decentralized autonomous organisation’ en is in feite een organisatievorm die zonder hiërarchische structuur werkt. Door het gebruiken van smart contracts zouden gebruikers van een DAO zelf de touwtjes in handen hebben. Gebruikers kunnen daar doorgaans over stemmen, waarna de nieuwe regels automatisch worden uitgevoerd.

dApps: Een applicatie die niet op één centrale server staat, maar gebruik maakt van gedistribueerde blockchain-technologie om de app uit te voeren. Volgens voorstanders is censuur daardoor onmogelijk en is de macht over de dApp verdeeld onder de gebruikers. DApps worden gebouwd op de netwerken van onder andere Ethereum, Solana, Kusama en Polkadot.

Metaverse: Een netwerk van virtuele driedimensionale werelden waarin gebruikers met elkaar kunnen omgaan. Veel bedrijven zien dit als een volgende fase van het internet, waarin AR- en VR-technologie wordt gebruikt om de brug te slaan tussen de echte wereld en de virtuele.

Smart contracts: Slimme contracten die automatisch acties van een decentrale organisatie moeten uitvoeren. Ze worden gebruikt om te kunnen handelen met een onbekende tegenpartij, zonder dat daarbij een derde partij tussenkomt.

Voordelen

Volgens voorstanders, zoals Gijs Ooijen van AllesOverCrypto.nl, heeft Web3 een aantal grote voordelen. "Het voornaamste voordeel is dat de macht over het web niet meer in handen is van een klein aantal grootmachten. In plaats daarvan zou het in handen komen van de gebruikers," zegt hij. 

"Die gedachte zit ook in de blockchain-community. Dat moet decentraal zijn zodat communities onderling de digitale wereld kunnen vormgeven," zegt Marloes Pomp. Zij zegt wel dat het nog te vroeg is om te zeggen of Web3 daadwerkelijk die kant opgaat. "Maar ik denk van wel. De beste mensen in de tech-gemeenschap zullen niet voor bedrijven als Facebook willen werken als die hun zakenmodel niet veranderen." 

Ook zouden gebruikers volledig de eigenaar blijven van hun eigen data, die bovendien beveiligd is door middel van versleuteling. Dat zou ervoor zorgen dat data niet meer misbruikt kan worden door bedrijven zoals bijvoorbeeld Cambridge Analytica deed met Facebook-data. Informatie op Web3-applicaties zou enkel veranderd kunnen worden als gebruikers daar toestemming voor geven.

Nog een voordeel is dat gebruikers mede-eigenaar zouden zijn van de ruggengraat van het nieuwe internet. Dat betekent ook meteen dat websites of content niet zomaar offline gehaald kunnen worden door overheidsinstanties of bedrijven. “Web3-platformen zullen veel ongecensureerder zijn. Donald Trump zou bijvoorbeeld nooit van ‘Web3-Twitter’ verwijderd kunnen worden,” grapt Ooijen. 

Die decentralisatie zou ook onnodige intermediairs buitenspel zetten. In deze zogenaamde peer-to-peer omgeving betalen gebruikers enkel voor de diensten van andere gebruikers, zonder derde partij. Bovendien is er volgens voorstanders geen enkele manier om informatie achter te houden. Alle informatie op het blockchain-netwerk zou namelijk toegankelijk zijn voor iedereen. 

Ten slotte zou ook de anonimiteit van gebruikers gewaarborgd kunnen worden. Volgens Pomp zal die anonimiteit ook bewaard kunnen worden als gebruikers bijvoorbeeld een leeftijdscontrole moeten ondergaan voordat zij aan volwassen content kunnen. "Je kan bijvoorbeeld gebruikmaken van zogenaamde 'zero knowledge proofs'. Dat zijn methodes waarbij je iets kan bewijzen zonder achterliggende informatie te onthullen." Pomp geeft wel toe daar er nog veel werk nodig is voordat Web3-applicaties veilig en efficiënt werken.

Nadelen

Niet iedereen is overtuigd van de zogenaamde voordelen van Web3. Stephen Diehl, een Engelse software-ontwikkelaar en bekende crypto-criticus, noemt Web3 'bullshit'. "Web3 is een buzzword zonder duidelijk gedefinieerde betekenis. Veel mensen in mijn vakgebied delen die mening," vertelt Diehl.

Decentralisatie door middel van blockchaintechnologie is volgens de informaticus nutteloos. "De technologie bestaat ondertussen al 14 jaar lang. Vergelijk dat met de iPhone, die niet veel langer bestaat. De iPhone heeft gigantische segmenten van de economie gecreëerd waar we niet meer zonder kunnen. Wat heeft de cryptomarkt ooit verwezenlijkt? Mensen kunnen erop gokken, of plaatjes van getekende apen verkopen, maar er is geen enkele praktische applicatie," zegt Diehl.

Anderen, zoals programmeur Rik Nieu, uiten wel kritiek maar zijn tegelijk ook voorstander van Web3. Volgens Nieu zijn crypto-wallets bijvoorbeeld geen goede manier om data op te slaan, omdat gebruikers een hoop gevoelige data koppelen aan een sleutel die niet veranderd kan worden, terwijl bijvoorbeeld een wachtwoord op Facebook of Google wel veranderd kan worden. Dat zorgt er voor dat de technologie niet gebruiksvriendelijk is voor mensen met weinig technische kennis en dat belangrijke informatie regelmatig verloren gaat.

Zo is naar schatting al zo’n eenvijfde van alle Bitcoins voor altijd verloren gegaan. Het gebruik van crypto-wallets schrikt bovendien nog heel veel mensen af, voegt Ooijen toe. Web3-applicaties zouden ook minder efficiënt zijn. "De schaalbaarheid wordt op dit moment nog als een nadeel gezien. Transacties op de blockchain zijn duurder en duren langer dan reguliere transacties."

Ook Pomp zegt dat er nog veel werk is voordat Web3 goed kan functioneren. "Daar moet best nog veel gebeuren. Kijk bijvoorbeeld naar NFT's en fraude. Volgens het handelsplatform OpenSea zijn maar liefst 80 procent van de NFT's vals. Dat komt omdat het momenteel nog heel moeilijk is om na te gaan of een project echt is. Met crypto-portemonnees gaat ook van alles mis. Ik denk dat bijna iedereen die in die wereld actief is al wel eens geld is verloren of een sleutel is vergeten. Er is zelfs al discriminatie in de Web3-wereld. Zo zijn NFT's van zwarte mensen van Cryptopunks een stuk minder geld waard dan hun tegenhangers. Er zijn dus nog heel veel dingen waar we aan moeten werken."

De toekomst?

Hoewel de meningen over Web3 nog sterk verdeeld zijn, beginnen de grote techreuzen al mee te doen met de hype. Zo wil Reddit bijvoorbeeld de karmapunten van gebruikers omzetten naar cryptomunten. Volgens een ontwikkelaar bij Reddit zal dat een grote stap richting Web3 zijn: "Als we dit doen, zullen we al onze 500 miljoen gebruikers overzetten van Web 2.0 naar Web3." Twitter doet ook mee en ontwikkelt blockchain-applicaties en andere Web3-technologie. Ook Google richtte al een geheimzinnige Web3-afdeling op.

Behalve cryptomunten beginnen NFT’s ook steeds meer aan populariteit te winnen. De digitale kunstwerkjes worden regelmatig verkocht voor miljoenen en steeds meer bekende merken doen mee aan de handel. NFT’s blijven een controversieel onderwerp, omdat de prijs van veel NFT’s compleet niet meer overeenkomt met de echte waarde.

En dan is er natuurlijk nog de metaverse. Sinds Mark Zuckerberg afgelopen najaar de naam van Facebook naar Meta veranderde, barstte de wedloop los. De verkoop van vastgoed in virtuele werelden ontplofte en kan dit jaar groeien naar een miljard dollar, ondanks dat veel van de huidige virtuele werelden nog relatief weinig gebruikers hebben. Sinds de aankondiging van Meta hebben tal van grote bedrijven ook gezegd toekomst te zien in de metaverse, waaronder YouTube, Disney, Microsoft, chipfabrikant Nvidia, de Chinese gamereus Tencent en Fortnite-maker Epic Games.

Tot slot: is Web3 slechts een buzzword of een teken dat het internet écht gaat veranderen? Dat blijft voorlopig voer voor discussie, maar zeker is dat het web snel blijft evolueren. Wie weet lees je dit artikel binnenkort wel vanuit een ruimteschip in de metaverse, waarna je beslist het te kopen als NFT door cryptomunten te betalen. Pomp: "Of we daar komen is natuurlijk de vraag, maar dat makers en gebruikers meer regie zullen hebben over hun data geloof ik zelf wel." 

Bekijk ook: